ΒΑΣΟΣ ΓΕΡΜΑΣΟΕΙΤΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Παρουσίαση του έργου του ποιητή Βάσου Γερμασοίτη
 

Ø  0 Βάσος Γερμασοίτης υπήρξε πολυγραφότατος ποιητής, αφού από το 1932 που άρχισε να ασχολείται με την ποίηση μέχρι το 1952 που έπαψε να ασχολείται με αυτήν, εξέδωσε 10 ποιητικές συλλογές.

Οι συλλογές αυτές είναι:

«Τα πρωτοβρόσια» που εκδόθηκε το 1938.

«Αστραπές τζιαί τραμουντάνες» που εκδόθηκε το 1939.

«Γιατί σιερούμαστιν» που εκδόθηκε το 1940.

«Που την μιάν μερκάν στην άλλην» που εκδόθηκε το 1942.

«Πάνω χαρά μας» που εκδόθηκε το 1945.

«Στο ποσσίος του Λαωναρκού» που εκδόθηκε το 1946.

«Όπου καλόν καλλύτερον».

«Όσα ξαίρω τζ'όσα ακούω».

«Λόγια της νύκτας» που εκδόθηκε το 1952.

Συνολικά έχει γράψει και δημοσιεύσει 339 ποιήματα από τα οποία τα 7 είναι στην Αγγλική γλώσσα
.

Ø  Παρά το γεγονός ότι δεν έτυχε ανώτερης μόρφωσης, αφού τέλειωσε μόνο το Δημοτικό Σχολείο, γεγονός το οποίο θεωρεί - και μάλιστα το σχολιάζει σε αρκετά ποιήματα του - σαν μια από τις αιτίες που διαμόρφωσαν τον τρόπο ζωής του, που σχολιάστηκε έντονα, κατάφερε να αφήσει πίσω του ένα έργο αξιόλογο, το οποίο εκτιμήθηκε και τότε, αφού οι πρώτες του δύο ποιητικές συλλογές «Τα πρωτοβρόσια» και «Αστραπές τζιαι τραμουντάνες», αλλά και ένας μεγάλος αριθμός ποιημάτων του, που περιλαμβάνονται στις άλλες ποιητικές του συλλογές, τιμήθηκαν με πρώτο βραβείο σε σχετικούς διαγωνισμούς της εποχής. Το έργον του εκτιμάται και σήμερα παρά το γεγονός ότι οι ποιητικές του συλλογές είναι δυσεύρετες και μόνο σε ορισμένες βιβλιοθήκες υπάρχουν.
 

Ø  Ο ίδιος δημοσιεύοντας την πρώτη ποιητική του συλλογή, δεν υπολόγιζε την απήχηση και την αποδοχή, που θα μπορούσε να έχει το έργο του. Την έκπληξη του και την ευχαρίστηση του την εκφράζει ο ποιητής στον πρόλογο της δεύτερης του ποιητικής συλλογής «Ασπραπές τζιαί τραμουντάνες».                                                                                                                                                    Γράφει ο ποιητής στον πρόλογο του, που έχει τίτλο «Σε ποιους ανήκει η τωρινή μου συλλογή», «Συναρμολογώντας σε συλλογή τραγουδιών τες πρώτες δειλές νότες ενός αρχάριου τραγουδιστή, τα πρώτα σκιρτήματα της ψυχής μου  ποτές δεν φαντάστηκα πως θα βρισκα μια τέτοιαν απήχηση στη συνείδηση των ανθρώπων του μικρού μας νησιού. Καμιά φορά δεν οραματίστηκα, ούτε στα τολμηρότερα μου εαρινά όνειρα την εκπληκτική υποδοχή που θα μου επεφύλαττε το Παγκύπριο κοινό. Απεναντίας η ψυχρότητα κι η αδιαφορία, ο γνωστός αδυσώπητος εφιάλτης όλων σχεδόν των Κυπρίων ποιητών, για χρόνια ολόκληρα στάθηκε ο αχώριστος μου σύντροφος ίσα με τες παραμονές της κυκλοφορίας της πρώτης μου συλλογής «Τα πρωτοβρόσια». Η πανηγυρική όμως υποστήριξη που βρήκε απ' τές πρώτες κιόλας μέρες το βιβλίο μου, ο ενθουσιασμός μπορώ να πω, η εκπληκτική, μα την αλήθεια, παλλαϊκή υποδοχή που μούγεινε  με «Τα πρωτοβρόσια» (αυτό που στάθηκε το σημαντικότερο γεγονός της ζωής μου), μου φτέρωσε με τέτοιο θαυμαστό τρόπο τη ψυχή, με όπλισε με τόσο κουράγιο, με μια τέτοια τιτανική δύναμη, που μπόρεσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να προσφέρω στον Κυπριακό στοίχο ότι ωραιότερο κρατούσα μέσα μου. Κι η τιμή ανήκει ολότελα στο Κυπριακό κοινό, τόσο στον μεγαλοβιομήχανο, τον μεγαλέμπορο, τον επιστήμονα, όσο και στον μικροαστό, στον εργάτη και στον αγρότη. Ολότελα σ'αυτούς ανήκει η τωρινή μου συλλογή, που της έδωσα τον δυναμικό τίτλο «Αστραπές τζιαί τραμουντάνες» σ'αυτούς που μ'ενέττνευσαν, που μ'ενεθάρρυναν και που μου παραστάθηκαν στοργικοί προστάτες στα πρώτα μου δειλά βήματα.»
 

Ø  Σχολιάζοντας το έργο του Βάσου Γερμασοίτη, ο Άντης  Περνάρης, στον πρόλογο της ποιητικής συλλογής του Βάσου Γερμασοίτη, «Γιατί σιερούμαστεν», που εκδόθηκε το 1940 ανάμεσα στα άλλα γράφει; «Ο κ. Βάσος Γερμασοίτης είναι γνωστός στο Κυπριακό κοινό απ'τις δύο προηγούμενες συλλογές του, «Τα πρωτοβρόσια» και τις «Αστραπές τζιαί τραμουντάνες» και χαίρω που, ευθύς απ'την αρχή, μπορώ να πω πως όσο προχωρεί φτάνει και σε μια τελειότερη έκφραση του εσωτερικού του κόσμου. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ποίησης του κ. Γερμασοίτη είναι κάποιο καταστάλαγμα πικρίας απ' τη ζωή, που εκδηλώνεται με στίχους σατυρικούς αρκετά επιτυχείς πολλές φορές. Η παρατηρητικότητα του είναι αναπτυγμένη σε μεγάλο βαθμό, γιαυτό και δεν του διαφεύγει καμιά πτυχή της καθημερινής ζωής, πράμα που του δίνει θέματα να πλουτίζει το σατυρικό του στιχολόγιο.»

Τελειώνοντας δε τον πρόλογο του, σημειώνει: «Ο κ. Γερμασοίτης απόδειξε πως έχει τάλαντο ποιητικό και νου ξυπνημένο. Αν αποφασίσει νάναι πιο λιγογράφος και να χτενίζει τους στίχους του απαλλάττοντας τους, μαζί με τα περιττά, κι από μερικές άκυρες, ρίμες, μερικές χασμωδίες κι αρρυθμίες, καθώς και λίγες λέξεις κακά δανεισμένες απ' την καθαρεύουσα, θα παρουσιαστεί με τη μέλλουσα συλλογή του με τη αξίωση ότι είναι ένας από τους καλλύτερους λαϊκούς ποιητές του νησιού μας.»
 

Ø  Στη μελέτη που ετοίμασε ο δημοσιογράφος κ. Τάκης Χατζηγεωργίου, σήμερα Ευρωβουλευτής  του ΑΚΕΛ - ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ, και που δημοσιεύτηκε το 1986 στην εφημερίδα ΚΥΡΗΚΑΣ, σε σημείωμα του ο Νέαρχος Γεωργιάδης, ανάμεσα στα άλλα σημειώνει: « Η ποίηση του Γερμασοίτη σκληρή και ρεαλιστική αποφεύγει την ωραιοποίηση. Έτσι εύκολα ξεφεύγει απ'την ηθογραφία και παρουσιάζει τον αγρότη και τον εργάτη να διεκδικούν τα δικαιώματα τους μέσα στην κοινωνία, με ύφος αδρό και ρωμαλέο.  Ο έρωτας για τη γυναίκα, εμφανίζεται αραιά στην ποίηση του Γερμασοίτη, ενώ συχνά εμφανίζεται το θέμα της φυλακής σε πολύ ανθεκτικά ποιήματα. Χαρακτηριστικό της αντιφατικότητας που είχε η ζωή του Γερμασοίτη είναι το γεγονός ότι ενδιαφέρθηκε για τον συνδικαλισμό και μάλιστα τον εξύμνησε σε μερικά ποιήματα του. Εξίσου σημαντική με τα θέματα του είναι και η μορφή της ποίησης του. Μεγάλη συμπύκνωση και οικονομία, πρωτοφανής μουσικότητα στη χρήση των λέξεων, απροσδόκητες ομοιοκαταληξίες, κάνουν πολλές στροφές του να σφηνώνονται, κυριολεκτικά, στη μνήμη. Πιστεύω πως ωρίμασε ο καιρός για μια επανέκδοση των έργων του (που είναι δυσεύρετα). Πιστεύω πως ήρθε η ώρα να γοητευτούμε όλοι απ' το μυστήριο της ποίησης του Γερμασοίτη, πιστεύω πως ήρθε η ώρα να δικαιωθεί ένας καταραμένος και δυστυχισμένος ποιητής.
 

Ø  Στην ίδια μελέτη ο Δρ. Κ. Γιαγκουλλής που αργότερα το 1987 εξέδωσε μια πιο εμπεριστατωμένη μελέτη για το Βάσο, κάτω από τον τίτλο «Βάσος Γερμασοίτης - Η δικαίωση ενός καταραμένου ποιητή» ανάμεσα στα άλλα σημειώνει:      « Η ποίηση του Γερμασοίτη θα μπορούσε να πει κανείς ότι φέρει έντονη την προσωπική σφραγίδα του δημιουργού της, χαρακτηρίζεται από μια πρωτοτυπία όχι μόνο στη σύλληψη θεμάτων, αλλά και σ'ότι αφορά την τεχνοτροπία της. Επομένως ο Γερμασοίτης ανήκει στην εκλεκτή εκείνη ομάδα των λαϊκών ποιητών της Κύπρου, που μετασχημάτισαν την ποίηση της τοπολαλιάς και της έδωσαν νέα ώθηση.
 

Ø  Δε στάθηκε, όμως μόνο πρωτοπόρος ο Γερμασοίτης, αλλά και πολυγραφότατος. Μέσα στα εξήντα χρόνια που έζησε, εξέδωσε εννιά ποιητικές συλλογές, μέσ' από τις οποίες καθρεφτίζεται ο κόσμος της κοινωνίας της Κύπρου σ' όλες του τις εκδηλώσεις.

Ο Βάσος Γερμασοίτης έχει γράψει στην Κυπριακή γλώσσα της οποίας μάλιστα φαίνεται να είναι φανατικός υπερασπιστής.

Στον πρόλογο της ποιητικής του συλλογής «Αστραπές τζιαί τραμουντάνες», σημειώνει: «Η γλώσσα μας η Τζιυπριωτιτζιή, εν ή μόνη πόν εξηάστηκεν, ύστερις που τόσα βασίλεια, που ρέξαν που την Τζιύπρον, πριν τόσα τζιαί τόσα γρόνια.  Έννη γλώσσα η αρκαία η ελληνιτζιή, τζιείνη που συντηχάνναν οι πρωτεινοί, τζιαί πρέπει να συνηθούμεν ούλλοι μας.»

Είναι τόσο φανατικός που κακίζει μάλιστα - και το κάνει σε αρκετά από τα ποιήματα του - εκείνους που πηγαίνοντας στο εξωτερικό έστω και για λίγο διάστημα γυρνούν πίσω και μιλούν ξενικά, κάνοντας πως έχουν ξεχάσει τη γλώσσα τους.

«Έσσιει πολλούς (σημειώνει ο ποιητής) που θαρκούνται, πως αμασ' συντηχάννουν την γλώσσαν του τζιουρού τους, πως ένεν ευκενείς, τζιαί γυρεύκουν πασ' την κουβέντα τους να ανακατώννουν λόγια, που εν' ο λόος που λαλή κοντά μας εν έχουσιν σκέσιν κουτσιήν

 

Ø  Μελετώντας το έργο του Βάσου Γερμασοίτη, θα δούμε ότι γράφοντας ποίηση δεν εξυπηρετεί καμιά σκοπιμότητα, ιδεολογική ή κομματική ή άλλη. Παρουσιάζει την πραγματικότητα, όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται, ξεσκεπάζοντας τα κακώς έχοντα χωρίς να γνοιάζεται για τις αντιδράσεις όσων μαστιγώνει με τους στίχους του. Στις ποιητικές του συλλογές καθρεφτίζεται ο κόσμος της κοινωνίας της Κύπρου σε όλες του τις εκδηλώσεις.

Ο ίδιος ο ποιητής στον πρόλογο της ποιητικής του συλλογής «Πάνω χαρά μας» σημειώνει:  «Γράφοντας τούτο το βιβλίο, όπως έχω γράψει και άλλα μου προηγούμενα, έναν και μόνον σκοπόν έχω: Την Κυπριακή ηθογραφία γραμμένη σε Κυπριακή διάλεκτο, δηλαδή τον Κυπριώτη γενικά - είτε σε πόλη βρίσκεται είτε σε χωριό - με την μάνα του, την γυναίκα του, τον χωριανό του, τις χαρές του, τις λύπες του, τις θυμοσοφίες του, σ'όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Ζωντανό ολόκληρον.

Ø  Στο ποιητικό έργο του Βάσου Γερμασοίτη σπανίζει να βρεί κάποιος ποίημα που να μην έχει την ιδιαιτερότητα του.

Η ιδιαιτερότητα του ξεκινά από το γεγονός ότι ο ποιητής δεν διστάζει με αρκετό και λεπτό χιούμορ και ειρωνεία να πει αυτό που αισθάνεται, να κακίσέι τη συμπεριφορά των νεόπλουτων, των φιλάρεσκων και των ξετσίπωτων της Κυπριακής κοινωνίας.

Χτυπά ανελέητα τους όποιους «πολεμόπιστους» όπως αποκαλεί ο ίδιος τους μαυραγορήτες, τους εκμεταλλευτές και καιροσκόπους που παρουσιάζονται στο προσκήνιο σε περιόδους πολέμου. Συμπονεί και συντάσσεται με τους αδύνατους και τους εκμεταλλευόμενους. Συγκινείται από τους αγώνες των εργατών και ιδιαίτερα τους μεγάλους αγώνες των μεταλλωρύχων, που τότε ξεκίνησαν τους μεγάλους αγώνες τους, για μια καλύτερη μέρα.
 

Ø  Σαν άτομο ο Βάσος Γερμασοίτης, είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Είναι ο άνθρωπος που τα δοκίμασε όλα - είναι ο άνθρωπος που κυριαρχήθηκε από τα πάθη του και για τούτο θεωρήθηκε το μαύρο πρόβατο της κοινωνίας. Ο άσωτος.    Φαίνεται ότι σημαντικό ρόλο στο να πάρει τον κακό δρόμο, έπαιξε το γεγονός ότι ορφάνεψε πολύ μικρός, από τη μητέρα - το παράπονο της ορφάνιας και η έλλειψη της μητρικής αγάπης, δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ του.

Το γεγονός ότι αυτή την αγάπη δεν τη βρήκε στο πρόσωπο της δεύτερης γυναίκας του πατέρα του, όπως αυτός φαίνεται να τη ζητούσε. Όπως επίσης το γεγονός ότι έζησε αρκετά χρόνια στην Αίγυπτο. Αποκορύφωμα της άσωτης ζωής του₍ ήταν το γεγονός ότι φυλακίστηκε για ένα διάστημα στις Κεντρικές Φυλακές.
 

Ø  Μέσα από τα ποιήματα του, αναγνωρίζει ότι λόγω του τρόπου της ζωής του, η κοινωνία τον έχει απορρίψει, πικραίνεται, πληγώνεται, αλλά δεν κρατά κακία κανενός. Αναγνωρίζει τα ελαττώματα του, αλλά δεν πιστεύει ότι αυτοί που τον κατακρίνουν είναι καλύτεροι του. «Ψεύτες! Αλούπες! Κλέφτες! Κρυφοί φονιάες πονι'πόσας τα θέμελη γεμάτα φορτωμένα τζι εισαστιν ούλλοι μάλαμαν με τόσες προκοπάες κάμνετε, μάγκου βρισσετε, μεν με θωρείτε έμεναν.»
 

Ø  Ο Βάσος Γερμασοίτης ατύχησε εκτός από το θάνατο της μητέρας του και κάπου αλλού, στο γάμο. Παντρεύτηκε δύο φορές, χωρίς να αποκτήσει παιδιά ούτε από τον πρώτο, ούτε από το δεύτερο του γάμο.

 

Φεύγοντας από τη Γερμασόγεια ο ποιητής και φτάνοντας στο Πέρα Χωρίο της Νήσου, για να παντρευτεί τη δεύτερη του γυναίκα τη Χαρούλλα, εγκατέλειψε την ποίηση. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από το 1952, που παντρεύτηκε μέχρι το 1967 που πέθανε, είναι ότι δεν ασχολήθηκε με την ποίηση. Το μοναδικό ποίημα που έγραψε ήταν ένα ποίημα αφιερωμένο στη γυναίκα του το 1955.
 

Ø Πολλά τα ερωτηματικά για το γεγονός αυτό. Την απάντηση τη δίνει το Τάκης Χατζηγεωργίου, στη δική του μελέτη. «Πιστεύω πως ο Γερμασοίτης, έφυγε από το χωριό του με τον ίδιο τρόπο και με τα ίδια συναισθήματα, που διακατείχαν τον Γιάννη Αγιάννη, όταν εγκατέλειπε τα κάτεργα. Ο Γερμασοίτης δεν έφυγε από το χωριό του. Δραπέτευσε. Δραπέτευσε από μια ζωή που τον εξαντλούσε και τον τυραννούσε. Πήγε σ' άλλο χωριό και αποφάσισε να μην ξαναγράψει. Είναι φανερό ότι οι πάντες συνταύτισαν  τη ζωή του με την ποιητική του ιδιότητα. Θέλησε λοιπόν να απαρνηθεί τη δύναμη του για να τον αρνηθούν οι αδυναμίες του.
 

Ø Ο Βάσος Γερμασοίτης αποτελεί θεμελιακό δείγμα της λαϊκής ποίησης. Είναι ένας από την ομάδα των καταξιωμένων ποιητών που έδωσαν αρκετά σοβαρή εξέλιξη στη λαϊκή ποίηση της Κύπρου, η οποία από το στόμα του αγνώστου τραγουδιστή, έφτασε στο σημερινό λαϊκό ποιητή, το λυρικό, τον επιγραμματικό, που της έδωσε στίχο, στροφή, ρίμα, γοργότητα και συντομία.

Έγραψε έργα άφταστης ποιητικής εμβέλειας και κατέγραψε με απαράμιλλο τρόπο, το μόχθο του αγρότη, τη δύναμη του έρωτα και τον πόνο και τη γλύκα της ζωής. Πέραν τις ανθρώπινες του αδυναμίες, ο ποιητής θα μείνει ως ο κυριότερος εκπρόσωπος του σαρκασμού, της ειρωνείας και της σάτιρας στον τομέα της λαϊκής ποίησης.